Darah Nifas (Lochia): Berapa Hari, Warna Darah Nifas Yang Normal & Cara Mandi Wajib

Menjadi kebiasaan untuk para ibu akan keluar darah selepas bersalin. Selain darah nifas, ia dikenali sebagai post-natal bleeding atau darah nifas. Soalan yang sering ramai bakal ibu tanya ialah darah nifas berapa hari tempohnya?

Semasa mengandung, badan mengalami banyak perubahan. Dan perubahan sedemikian tidak semestinya berakhir apabila anda melahirkan anak.

Ibu mungkin terus mengalami gejala tertentu selama beberapa hari atau bahkan minggu selepas bersalin kerana badan anda memerlukan masa untuk sembuh. Pendarahan selepas bersalin adalah satu tanda sedemikian. 

Lochia atau darah nifas berapa hari

Menurut mazhab Syafi’i, darah nifas¹ adalah darah yang keluar selepas bersalin. Sekiranya darah keluar sebelum bersalin (dan bayi masih belum keluar sepenuhnya), itu bukanlah darah selepas bersalin.

Jadi tempoh darah nifas berapa hari? Ia sebenarnya terpulang juga pada badan seseorang.

Tapi biasanya tempoh darah nifas minimum adalah selama tiga hari. Biasanya, wanita yang dalam proses berpantang akan mengalami tempoh darah nifas selama 40 hari. 

Berikut adalah anggaran umum bagaimana darah nifas berkembang secara berperingkat:

• Hari awal (3-10 hari): Pada mulanya, darah nifas akan berwarna merah dan agak banyak, sama seperti haid yang berat. Ini adalah hasil daripada lapisan rahim yang telah membesar semasa mengandung.
• Minggu pertama (10-20 hari): Secara beransur-ansur, warna darah akan berubah menjadi merah jambu atau coklat. Kuantiti pendarahan juga akan berkurangan dari semasa ke semasa.
• Minggu kedua dan ketiga (20-27 hari): Darah selepas bersalin akan berkurangan dari segi jumlah dan warna. Ia boleh menjadi warna kuning keputihan atau jernih.
• Minggu keempat dan seterusnya (27 hari ke atas): Biasanya, menjelang minggu keempat selepas kelahiran, pendarahan nifas hampir berhenti sepenuhnya. Sesetengah wanita mungkin mengalami sedikit pendarahan atau tompok dalam beberapa minggu akan datang.

Pendarahan selepas bersalin boleh berlanjutan sehingga 60 hari. Darah nifas yang keluar lebih 60 hari dikira sebagai istihadah³ (darah penyakit). 

Bersalin czer, tempoh darah nifas berapa lama

Ada wanita yang tidak boleh bersalin normal kerana komplikasi tertentu lalu terpaksa dibedah. Bagaimana dengan darah selepas bersalin mereka?

Dalam kes ini, hukum bagi wanita yang bersalin czer sama seperti wanita bersalin normal. Apabila ada darah keluar, ia adalah darah selepas bersalin. Ibu hendaklah meninggalkan solat dan puasa. 

Walaupun anda bersalin secara pembedahan, anda sama juga seperti semua wanita bersalin yang akan ada keluarnya darah nifas. Jadi samalah juga tempohnya dengan wanita bersalin secara normal. 

Tempoh darah nifas wanita keguguran

Bagi wanita yang keguguran, jika bayi telah cukup sifatnya, maka darah yang keluar ialah darah selepas bersalin (darah nifas). Namun, jika janin masih dalam keadaan segumpal darah atau daging, maka darah yang keluar itu dikira sebagai darah haid.

Tiada darah nifas selepas bersalin

Situasi seperti ini pernah dialami oleh puteri Rasulullah s.a.w, iaitu Fatimah r.a di mana beliau tidak keluar sebarang darah selepas beranak.

Akan tetapi dakah wanita yang mengalami keadaan ini dianggap suci dari darah nifas? Jawapannya ya. Wanita ini dianggap suci dan diwajibkan beribadat seperti biasa selepas mandi wiladah.

Apa itu lochia atau darah nifas

Lochia adalah istilah perubatan yang digunakan untuk merujuk kepada pendarahan atau rembesan dari rahim yang berlaku selepas wanita melahirkan anak.

Darah nifas adalah bahagian normal dalam proses pemulihan badan selepas bersalin. Lochia terdiri daripada campuran darah, lendir, tisu plasenta yang terkelupas, dan rembesan dari rahim yang berubah semasa kehamilan.

Warna darah nifas atau lochia

Lochia adalah istilah yang digunakan untuk menggambarkan keputihan yang berlaku selepas bersalin. Ia adalah gabungan darah, lendir, dan tisu rahim.

Lochia berkembang melalui tiga peringkat. Menurut artikel yang diterbitkan dalam Pakar Perubatan Keluarga Singapura, “Selepas bersalin, lochia pada mulanya berwarna merah (lochia rubrum), perlahan-lahan berubah menjadi coklat pucat (lochia serosa) dan akhirnya menjadi putih kekuningan (lochia alba).”

Berikut peringkat dalam warna darah nifas:

• Lochia rubra: Ini adalah peringkat awal pendarahan nifas. Keputihan pada peringkat ini biasanya berwarna merah terang, sama seperti darah haid. Ini berlaku dalam beberapa hari pertama selepas bersalin kerana penumpahan lapisan rahim yang telah tumbuh semasa kehamilan.
• Lochia serosa: Selepas beberapa hari, warna darah nifas bertukar kepada warna merah jambu atau coklat. Pada peringkat ini, komposisi cecair mula berubah apabila sisa plasenta dan tisu lain mula rosak.
• Lochia alba: Ini adalah peringkat akhir pendarahan nifas. Pada peringkat ini, lelehan menjadi lebih nipis, warna darah nifas adalah kuning pucat atau berwarna putih. Lochia alba menunjukkan bahawa badan semakin pulih dan proses penyembuhan rahim sedang berlaku.

Darah keluar banyak selepas sebulan bersalin

Sekiranya anda mengalami pendarahan yang agak banyak selepas sebulan bersalin, ini mungkin bukan sebahagian daripada proses normal darah nifas (lochia).

Biasanya, darah selepas bersalin mula berkurangan dengan ketara selepas beberapa minggu kelahiran. Walau bagaimanapun, jika anda mengalami darah keluar banyak selepas sebulan bersalin lebih daripada yang dijangkakan, terdapat beberapa sebab yang mungkin perlu dipertimbangkan:

• Jangkitan: Jangkitan pada rahim atau kawasan perineum (luar faraj) boleh menyebabkan pendarahan yang berlebihan. Jangkitan ini boleh berlaku selepas bersalin dan memerlukan perhatian perubatan.
• Keradangan: Keradangan rahim atau organ pembiakan lain juga boleh menyebabkan pendarahan yang tidak normal.
• Kecederaan dalaman: Jika terdapat luka pada rahim atau serviks yang belum sembuh sepenuhnya, ini boleh menyebabkan pendarahan.
• Sisa Tisu: Sisa plasenta atau tisu lain yang tertinggal di dalam rahim selepas bersalin boleh menyebabkan pendarahan yang berlarutan lama.
• Gangguan Pembekuan Darah: Gangguan pembekuan darah boleh menyebabkan pendarahan yang lebih banyak daripada yang sepatutnya.
• Aktiviti Fizikal Berlebihan: Terlalu banyak aktiviti fizikal atau mengangkat berat dalam masa yang singkat selepas bersalin boleh menyebabkan pendarahan.
• Pengecutan Rahim: Pengecutan rahim yang terlalu kuat atau tidak normal boleh menyebabkan pendarahan yang berlebihan.
• Keguguran: Jika anda mengalami pendarahan selama lebih daripada sebulan selepas bersalin, kemungkinan lain adalah keguguran yang tidak dapat dikesan.

Jika anda mengalami darah keluar banyak selepas sebulan bersalin yang berterusan,  adalah sangat penting untuk berjumpa doktor dengan segera.

Penggunaan pad yang sesuai

Warna darah nifas adalah merah terang, anda mungkin melihat beberapa gumpalan untuk beberapa hari pertama selepas bersalin.

Ia tidak sepatutnya terlalu besar daripada satu perempat. Anda perlu memakai pad yang tebal kapasnya kerana pada ketika darah akan keluar dengan banyak pada permulaan. Tetapi anda sepatutnya boleh kembali ke pad biasa kemudian.

Ia juga normal untuk kadang-kadang merasakan darah keluar dengan laju apabila anda berdiri. Ini kerana cara keadaan faraj yang seperti menakung.

Darah terkumpul di kawasan seperti kawasan seperti takungan semasa anda duduk atau berbaring. Disebabkan itu, apabila anda berdiri, ia akan keluar dengan laju dan anda rasa seperti sesuatu meluncur. 

Selepas kira-kira 10 hari, anda sepatutnya semakin mengalami keadaan darah yang sudah semakin berkurang. Anda mungkin mengalami pendarahan ringan atau bertompok sehingga 6 minggu selepas bersalin.

Kami ada senarai seluar dalam selepas bersalin yang terbaik di sini yang ibu boleh dapatkan terus.

Anda hanya boleh menggunakan tuala wanita pada masa ini. Tampon boleh menyebabkan jangkitan kerana ia perlu dijolok dalam perineum. 

Normalkah jika darah nifas berketul

Darah nifas berketul boleh menjadi normal dalam beberapa kes. Ini biasanya berlaku kerana darah nifas adalah campuran darah, lendir, tisu rahim yang terkelupas, dan rembesan lain.

Walau bagaimanapun, terdapat beberapa perkara yang perlu diingat jika darah nifas berketul:

• Saiz dan Ketekalan Gumpalan: Gumpalan darah nifas berketul biasanya lebih kecil daripada gumpalan darah haid. Walau bagaimanapun, jika anda melihat bekuan yang sangat besar atau jika ia berterusan selama beberapa hari selepas bersalin, adalah idea yang baik untuk berjumpa doktor anda.
• Perubahan Warna dan Bau: Darah nifas berketul boleh berubah warna dari semasa ke semasa, daripada merah terang kepada merah jambu, kemudian kepada kuning atau putih. Walau bagaimanapun, jika terdapat perubahan warna yang tajam atau bau yang luar biasa, ia boleh menjadi tanda masalah seperti jangkitan.
• Tidak Sakit Berlebihan: Jika darah nifas berketul disertai dengan sakit yang teruk, ini boleh menjadi tanda keradangan atau masalah lain yang perlu ditangani oleh doktor.

Darah nifas berhenti awal

Darah nifas berhenti awal daripada jangkaan boleh berlaku dalam beberapa kes. Setiap wanita mempunyai pengalaman yang berbeza selepas bersalin, dan tempoh darah nifas boleh berbeza-beza.

Berikut beberpa sebab kenapa darah nifas berhenti awal. Antaranya:

• Pengeluaran Awal Pendarahan Nifas: Dalam sesetengah wanita, darah nifas berhenti awal  adalah kerana badan mereka membersihkan rahim dengan lebih cepat. Ini adalah sebahagian daripada variasi normal dalam pemulihan selepas bersalin.
• Perbezaan Badan: Setiap wanita mempunyai kelajuan pemulihan yang berbeza selepas bersalin. Faktor-faktor seperti perbezaan anatomi, keadaan kesihatan sebelum ini, dan jenis bersalin boleh mempengaruhi tempoh darah nifas.
• Aktiviti Fizikal dan Rehat: Kurang aktiviti fizikal dan rehat yang mencukupi boleh membantu badan pulih dengan lebih cepat, yang boleh menjejaskan tempoh pendarahan nifas.
• Penyusuan susu ibu: Dalam sesetengah wanita, penyusuan susu ibu boleh merangsang pengecutan rahim dan membantu rahim pulih dengan lebih cepat. Ini juga jadi sebab kenapa darah nifas berhenti awal.

Cara menghentikan pendarahan selepas bersalin

Selepas bersalin, pemulihan mengambil masa beberapa minggu. Walaupun anda tidak dapat menghentikan pendarahan selepas bersalin sepenuhnya, terdapat beberapa perkara yang boleh dilakukan untuk menguruskannya.

Berikut adalah beberapa cadangan untuk menguruskan pendarahan selepas bersalin:

• Berehat dan bertenang
  Berikan tubuh anda masa yang diperlukan untuk sembuh dan pulih dengan banyak berehat dan mengelakkan aktiviti berat.
• Gunakan produk penyerap yang sesuai
  Pilih pad selepas bersalin atau pad bersalin untuk menguruskan pendarahan dengan berkesan.
• Amalkan kebersihan yang baik
  Pastikan kawasan perineum bersih dan kering, dan tukar pad dengan kerap untuk mengelakkan jangkitan.
• Elakkan tampon dan hubungan seks:
  Elakkan daripada menggunakan tampon atau melakukan hubungan seksual sehingga pembekal penjagaan kesihatan anda memberi anda lampu hijau.
• Rujuk doktor:
  Jika anda mempunyai kebimbangan tentang jumlah atau tempoh pendarahan selepas bersalin, adalah penting untuk menghubungi penyedia penjagaan kesihatan anda untuk mendapatkan bimbingan dan penilaian.

Biarkan badan anda sembuh. Walaupun kelihatan menarik untuk kembali kepada rutin biasa, berbuat demikian boleh menghalang anda daripada cepat pulih. Selain itu, ia boleh membuat pendarahan anda lebih teruk atau berulang.

Ciri darah nifas sudah bersih

Dalam tempoh hari-hari terakhir nifas, warna darah nifas atau warna darah selepas bersalin akhir anda akan secara perlahan-lahan berubah kepada warna yang lebih cerah.

Para ulama juga bersepakat bahawa terdapat dua jenis cara untuk memastikan seseorang wanita itu suci daripada haid dan juga nifas iaitu:

#1. Keluar cairan putih

Sebaik sahaja warna darah berubah menjadi lebih cerah, pada hari terakhir akan turut sama keluar cecair putih. Hal ini berdasarkan hadis yang diriwayatkan oleh Malik:

Beberapa wanita mengirim kain kapas berwarna kekuningan bekas darah haid. Mereka bertanya, ‘Apakah mereka sudah boleh mengerjakan solat?’ Mendengar soalan itu, Aisyah menjawab: ‘Jangan terburu-buru hingga kamu melihat cairan berwarna putih.”

#2. Kering

Selain daripada tanda sebelum ini iaitu keluarnya cairan berwarna putih, ia juga hendaklah kering daripada warna darah. Untuk memeriksanya, anda boleh masukkan kain kapas yang berwarna putih ke dalam faraj anda.

Manakala berikut beberapa ciri darah nifas sudah bersih yang boleh anda perhatikan:

• Saiz Gumpalan: Gumpalan yang terbentuk dalam darah nifas biasanya lebih kecil daripada gumpalan darah haid. Gumpalan nifas yang besar dan berpanjangan mungkin memerlukan penilaian lanjut oleh doktor.
• Perubahan Warna dan Ketekalan: Jika bekuan darah nifas mempunyai warna dan konsistensi yang berubah dari semasa ke semasa (contohnya, daripada merah jambu kepada kuning atau putih), ia boleh menunjukkan bahawa badan anda sedang dalam proses penyembuhan normal.
• Tiada Bau Luar Biasa: Gumpalan darah nifas yang normal seharusnya tidak mempunyai bau yang luar biasa atau tidak menyenangkan. Jika bekuan darah mempunyai bau yang aneh, ia mungkin mempunyai jangkitan yang perlu dirawat.
• Kekejangan Ringan: Kadangkala, bekuan darah nifas yang dikeluarkan mungkin disertai dengan kekejangan perut ringan atau rasa tidak selesa yang normal selepas bersalin.

Darah nifas warna kuning dan berbau

Beberapa perkara yang boleh menyebabkan darah nifas menjadi kuning dan berbau termasuklah:

• Jangkitan: Jangkitan di kawasan perineum atau rahim boleh menyebabkan perubahan warna dan bau darah nifas. Jangkitan ini perlu dirawat dengan cepat oleh pakar perubatan.
• Sisa uri atau plasenta: Jika ada sisa plasenta yang kekal di dalam rahim selepas bersalin, ini boleh menyebabkan jangkitan atau perubahan dalam warna darah nifas.
• Proses Penyembuhan: Perubahan warna dan bau darah nifas juga boleh berlaku sebagai sebahagian daripada proses penyembuhan semula jadi badan selepas bersalin. Walau bagaimanapun, jika perubahan ini disertai dengan gejala lain seperti sakit, demam, atau gejala lain yang mencurigakan, dapatkan nasihat doktor dengan segera.
• Faktor Persekitaran: Faktor-faktor seperti kebersihan yang tidak baik atau jangkitan daripada menggunakan pembantu kelahiran boleh menjejaskan warna dan bau darah nifas.

Dalam semua kes, adalah penting untuk membincangkan sebarang perubahan dalam warna darah nifas dengan doktor,

Mereka boleh memberikan penilaian perubatan yang lebih tepat berdasarkan sejarah perubatan anda dan menasihati langkah-langkah yang perlu diambil.

Darah istihadah

Darah istihadah adalah istilah dalam Islam yang merujuk kepada darah yang keluar dari rahim wanita selain daripada darah haid (haid) dan darah nifas.

Darah istihadah boleh disebabkan oleh pelbagai faktor, seperti gangguan hormon, keadaan perubatan tertentu, atau faktor lain. Darah istihadah umumnya tidak mempunyai corak atau kitaran tertentu seperti haid.

Hukum darah istihadah dalam Islam adalah seperti berikut:

• Solat: Wanita yang mengalami darah istihadah tetap diwajibkan solat mengikut waktu yang ditetapkan. Bagaimanapun, mereka perlu menunggu sehingga darah berhenti dan membasuh diri sebelum solat. Selepas membersihkan diri dan mandi besar (junub), mereka boleh solat.
• Puasa: Darah istihadah tidak membatalkan puasa. Wanita yang mengalami darah istihadah masih boleh berpuasa pada bulan Ramadan atau puasa sunat yang lain selagi tidak mengalami darah haid atau darah nifas.
• Hubungan Suami Isteri: Wanita yang mengalami darah istihadah dibenarkan menjalinkan hubungan suami isteri tanpa sebarang larangan khusus. Bagaimanapun, mereka dinasihatkan untuk membersihkan diri sebelum melakukan hubungan intim.
• Perceraian: Darah istihadah tidak menjejaskan status perkahwinan atau talak (cerai).

Hukum wanita dalam keadaan nifas

Hukum bagi wanita yang dalam keadaan nifas sama seperti keadaan ketika datang haid. Suami tidak boleh menggauli isteri sepanjang tempoh nifas. 

Wanita itu pula tidak boleh solat, sujud tilawah, sujud syukur, bertawaf, berpuasa, iktikaf di masjid mahupun membaca al-Quran. 

Mandi selepas bersalin

Terdapat dua perbezaan mandi nifas.  Selepas bersalin, ada dua istilah yang sering digunakan oleh ibu selepas bersalin:

1. Wiladah – Satu keadaan di mana seorang ibu itu baru lepas melahirkan anak.
2. Nifas – Darah yang keluar selepas seorang ibu itu baru lepas melahirkan anak. 

Jika anda bersalin atau keguguran, tapi tidak keluar darah, mandi selepas bersalin yang perlu dilakukan adalah wiladah.

Jika selepas anda wiladah (baru lepas bersalin) dan keluar darah selama 40 ke 60 hari, anda perlu mandi wiladah dan nifas dalam satu mandian sahaja. Niat mandi nifas ini hendaklah dilafazkan dalam hati. Namun jika sukar, anda juga boleh lafazkan secara lisan.

Niat mandi nifas wajib:

Nawaitul ghusla lirofi’i hadatsinnafaasi lillaahi ta’aala.

Maksudnya: Sahaja aku mandi untuk menghilangkan hadas nifas kerana Allah ta’ala.

Cara untuk doa mandi nifas setelah 40 hari melahirkan. Ia hampir sama dengan mandi wajib atau mandi junub.

• Siapkan air, syampu dan sabun mandi
• Niat dalam hati seperti niat di atas (atau secara lisan)
• Baca kalimah basmallah (bismillahirrahmaanirrahiim)
• Berwuduk dengan sempurna
• Menyiram air di kepala sebanyak tiga kali dan gosokkan sehingga mencapai akar rambut
• Menyiram air ke seluruh badan
• Membasuh kaki
• Wuduk akan terbatal sekiranya anda menyentuh kemaluan anda semasa mandi nifas dan perlu mengambil wuduk semula selepas mandi jika anda perlu berada dalam keadaan berwuduk selepas mandi.

Bila datang haid pertama selepas bersalin

Hasil pemerhatian yang pernah dilakukan oleh WHO, durasi jangka masa haid selepas bersalin secara umumnya ialah antara 4 hingga 10 bulan, namun ia boleh juga mencapai 15 hingga 18 bulan selepas bersalin.

Durasi period mselepas bersalin juga mungkin akan kembali boleh mencapai 18-24 bulan jika ibu menyusukan anak mereka secara esklusif.

Penyusuan ibu secara esklusif juga boleh menjadi perancangan kelahiran semulajadi (natural birth control). Perkara utama yang mempengaruhi durasi kembalinya haid selepas bersalin ialah hormon progesteron dan hormon prolaktin.

Faktor utama penyebab gangguan haid ialah ketidakseimbangan hormon. Walau bagaimanapun, apabila ibu menyusukan anak secara esklusif, dia lebih cenderung untuk tidak mendapat haid kerana terjadinya Hiperprolaktin.

Hiperprolaktin ialah situasi apabila kadar hormon prolaktin dalam darah menjadi lebih tinggi daripada kadar yang normal. Namun, jika ibu menyusu sudah mendapat haid yang normal, ini bermakna dia sudah kembali memasuki fasa subur.

Jika ingin merancang kehamilan yang seterusnya, hendaklah segera mencari bantuan perancangan keluarga yang alternatif.

Bila perlu jumpa doktor

Ada pelbagai keadaan bagi wanita bersalin untuk keluar darah nifas tidak kira sama ada caesar atau pun bersalin normal. Malah ada juga yang mengalami keadaan di mana darah yang keluar berwarna kehitaman dan berbau.

Sekiranya keadaan ini terjadi, ia mungkin salah satu tanda berlakunya, jangkitan di dalam rahim atau kemaluan selepas bersalin; pendarahan nifas beserta jangkitan kulat seperti kandidiasis dan darah nifas yang lama teroksida.

Selain itu, boleh juga terjadinya faraj berbau, sakit perut atau senggugut teruk, bengkak atau gatal sekeliling kemaluan, sakit atau mengilu pada bahagian pelvik, demam serta rasa sakit atau panas ketika buang air kecil.

Selain itu jika anda mengalami mana-mana gejala berikut, hubungi doktor dengan segera:

• Keputihan yang berwarna hijau.
• Lochia anda masih merah terang empat hari selepas kelahiran bayi anda.
• Bau yang tidak menyenangkan (berbau lebih teruk daripada haid biasa anda).
• Pendarahan atau pelepasan yang tidak normal (rendam pad setiap jam).
• Gumpalan darah nifas beku sebesar bola golf.
• Menggigil, demam, atau gejala seperti selesema.
• Sakit atau bengkak di sekitar faraj anda.
• Penglihatan anda semakin kabur.
• Kelemahan, tidak stabil atau perasaan pengsan.
• Kekejangan atau kesakitan yang berpanjangan di pelvis.

Semoga artikel ini bermanfaat!

Baca juga: Tumpah Darah Nifas Boleh Bawa Maut! Ini Cara Kenal Nifas Normal & Tak Normal

Baca juga: Niat Mandi Nifas & Cara Mandi Wajib Yang Lengkap Buat Para Ibu Selepas Bersalin

Baca juga: Sakit Perut & Keluar Darah Ketika Mengandung, Ibu Hati-Hati Ia Mungkin Tanda Keguguran!