Perkahwinan Bawah Umur dan Akibat Kesihatannya

Setiap kanak-kanak berhak untuk berimpian dan mencapai potensi penuh mereka. Walau bagaimanapun, perkahwinan kanak-kanak menghalang hak asasi ini dan seterusnya merampas zaman kanak-kanak dan remaja, dan juga kesihatan mental dan fizikal mereka.

Ditakrifkan sebagai “sebarang perkahwinan rasmi atau penyatuan tidak rasmi antara kanak-kanak di bawah 18 tahun dan dewasa atau kanak-kanak lain” oleh UNICEF, perkahwinan kanak-kanak atau juga dikenali sebagai perkahwinan bawah umur di seluruh dunia menjejaskan 12 juta wanita muda setiap tahun¹.

15,000 kes perkahwinan bawah umur telah dilaporkan di Malaysia antara 2007 hingga 2017 dan pada tahun 2018 dan seterusnya, 1500 kanak-kanak berkahwin setiap tahun².  Angka-angka ini mungkin hanya sebahagian kecil sahaja kerana banyak perkahwinan bawah umur tidak berdaftar dan tidak direkodkan.

Pada Mac 2022, Kementerian Pembangunan Wanita, Keluarga dan Masyarakat menyatakan bahawa ia tidak akan menggubal undang-undang terhadap perkahwinan bawah umur tetapi bagaimanapun akan mengekang dan menangani perkahwinan bawah umur melalui pelaksanaan Pelan Strategi Kebangsaan bagi Menangani Punca Perkahwinan Bawah Umur (2020-2025).

Pelan ini telah mengenal pasti 6 faktor risiko perkahwinan bawah umur: kemiskinan, penerimaan sosial terhadap perkahwinan bawah umur, kekurangan akses kepada pendidikan, perundangan yang membenarkan perkahwinan di bawah umur 18 tahun, kekurangan status undang-undang dan hak untuk kanak-kanak tanpa dokumen, dan juga kekurangan akses kepada perkhidmatan kesihatan seksual dan reproduktif³.

Kebimbangan kesihatan perkahwinan bawah umur

Perkahwinan bawah umur yang melibatkan remaja perempuan memberi kesan ketara kepada fizikal, psikologi dan kesejahteraan sosial mereka dan mempunyai kesan jangka pendek dan panjang yang mendalam terhadap kesihatan dan kehidupan mereka.

Ketidakmatangan anatomi dan fisiologi menimbulkan risiko kepada remaja perempuan semasa mengandung dan melahirkan anak. Pelvis wanita tidak berkembang sepenuhnya dan boleh mengakibatkan komplikasi bersalin dan melibatkan bersalin secara pembedahan (Caesarean section).

Bersalin boleh jadi terlalu cepat, terlalu rapat, atau terlalu banyak dengan perkahwinan bawah umur yang meningkatkan lagi risiko kesihatan⁴.

Remaja perempuan hamil lebih terdedah kepada komplikasi seperti preeklampsia (hipertensi semasa mengandung), eklampsia (sawan semasa mengandung), kelahiran pramatang, kelahiran mati, endometritis (jangkitan rahim selepas bersalin), jangkitan sistemik dan ketidakupayaan seperti fistula obstetrik (kebocoran air kencing daripada faraj) berbanding wanita yang berumur 20-24 tahun⁵.

Lebih membimbangkan di negara membangun, komplikasi kehamilan dan melahirkan anak merupakan punca utama kematian kanak-kanak perempuan antara 10-19 tahun, dan menyumbang kepada 99% kematian ibu-ibu berumur 15-49 tahun, yang kebanyakannya boleh dicegah⁶.

Kanak-kanak perempuan di bawah umur 18 tahun juga 35-55% berkemungkinan mengalami kelahiran pramatang atau berat lahir rendah berbanding mereka yang melebihi 19 tahun.

Kematian bayi dan kematian bawah lima tahun juga dilaporkan lebih tinggi masing-masing sebanyak 60% dan 28% pada ibu di bawah umur 18 tahun. dan berpunca daripada kekurangan zat makanan ibu, ketidakmatangan fizikal dan emosi, kekurangan akses kepada perkhidmatan sosial dan reproduktif, dan risiko tinggi penyakit berjangkit⁷.

Kebimbangan psikologi

Kanak-kanak perempuan yang berkahwin sebelum 18 tahun memulakan kehidupan di alam dewasa tanpa pengetahuan dan kemahiran hidup yang mencukupi. Mereka mengalami masalah kesihatan mental yang ketara dan tekanan mental yang teruk.

Gangguan pada zaman kanak-kanak mereka mengasingkan mereka daripada keluarga dan rakan sebaya. Kemurungan adalah diagnosis yang paling biasa dilaporkan dalam kalangan kumpulan ini kerana mereka menghadapi peristiwa kehidupan yang lebih tertekan dan berisiko lebih tinggi untuk gangguan penyalahgunaan dadah.

Fikiran dan cubaan membunuh diri juga dikenal pasti dalam kalangan kanak-kanak perempuan yang dipaksa berkahwin awal, digunakan sebagai satu bentuk hukuman untuk keluarga mereka kerana stigma yang dikaitkan dengan kematian bunuh diri.

Akibatnya, gadis-gadis ini menghadapi risiko gangguan stres pasca trauma (PTSD), gangguan penyesuaian dan kecelaruan keresahan yang lebih tinggi⁸.

Keganasan pasangan intim

Kurang keyakinan dan keupayaan untuk mengekalkan hubungan perkahwinan yang sihat, gadis-gadis yang dipaksa berkahwin bawah umur berisiko dikawal oleh suami dan mertua mereka. Kuasa membuat keputusan tentang kehidupan mereka beralih kepada pasangan dan mertua mereka.

Mereka mengalami keganasan pasangan intim di tangan suami dan mertua mereka, berhenti sekolah dan biasanya kekurangan pekerjaan. Seorang gadis yang dipaksa berkahwin bawah umur terdedah kepada hampir dua kali ganda risiko keganasan rumah tangga berbanding gadis yang berkahwin selepas umur 18 tahun⁹.

Kekurangan pendidikan, pemerkasaan dan kesedaran adalah penghalang kepada keupayaan kanak-kanak perempuan untuk membela diri dan oleh itu, mereka kekal terperangkap di rumah suami mereka dan malangnya mereka cenderung untuk melepaskan kitaran ganas kemiskinan, keganasan dan ketidaksamaan ini kepada anak perempuan mereka sendiri.

Melangkah ke hadapan

Bukti telah menunjukkan bahawa strategi kerajaan yang memberi tumpuan kepada faktor risiko, boleh menamatkan isu perkahwinan bawah umur.

Pelan Strategi Kebangsaan bertujuan untuk melaksanakan dasar dan program untuk menangani penentu yang memberi kesan secara langsung kepada kanak-kanak: pengurangan kemiskinan, meningkatkan taraf sosioekonomi keluarga dengan mengukuhkan sokongan kewangan dan sosial, dan memperkasakan modal insan perempuan melalui pendidikan dan latihan pekerjaan.

Walau bagaimanapun, program perubahan sosial dan sikap perlu disasarkan kepada kanak-kanak lelaki untuk kesaksamaan jantina manakala penekanan perlu diberikan kepada lelaki dewasa untuk berhenti mengejar pengantin bawah umur¹⁰.

Kami percaya adalah penting untuk menetapkan undang-undang umur minimum semasa perkahwinan untuk kanak-kanak perempuan dan lelaki pada usia 18 tahun tanpa mengira latar belakang etnik atau agama.

Walau bagaimanapun, ini sahaja mungkin tidak berupaya untuk memerangi amalan berbahaya perkahwinan bawah umur melainkan perubahan itu dilaksanakan serentak di peringkat makro, meta dan akar umbi yang agak mencabar.

Apa yang kita perlu utamakan ialah pencegahan kehamilan, pendidikan seks, dan akses sejagat kepada perkhidmatan kesihatan seksual dan reproduktif (SRH), terutamanya kontraseptif kecemasan melalui undang-undang dan budaya. Melaksanakan kaunseling SRH yang berkesan di sekolah dan komuniti melalui pendekatan tidak menghakimi adalah penting kerana kehamilan pra-nikah adalah faktor risiko utama untuk perkahwinan bawah 18 tahun¹¹.

Secara ringkasnya, ia adalah usaha kolektif semua pihak berkepentingan (pembuat dasar, pengurus program, ibu bapa, rakan sebaya, rakan kongsi, perkhidmatan kesihatan dan pendidikan sekolah) untuk menghapuskan perkahwinan bawah umur menjelang 2030 untuk mencapai SDG 5.3.1 dan menyediakan persekitaran yang selamat dan menyokong untuk anak-anak kita mencapai potensi mereka secara menyeluruh.

Artikel ini ditulis oleh Dr Anitha Ponnupillai, Pensyarah Kanan Obstetrik dan Ginekologi dan Dr Punithavathy Shanmuganathan, Pensyarah Kanan Perubatan Keluarga, Pusat Pengajian Perubatan Taylor’s University. 

Rujukan:

1. UNICEF. Child Marriage: Latest trends and prospects. 2018
2. UNICEF Malaysia. Child Marriage in Malaysia 2021. https://www.unicef.org/malaysia/ending-child-marriage#:~:text=Advocacy%20campaign%202021,all%20communities%20across%20the%20country.
3. Ibid.
4. Ibid.
5. Fan, S., Koski, A. The health consequences of child marriage: a systematic review of the evidence. BMC Public Health 22, 309 (2022). https://doi.org/10.1186/s12889-022-12707-x
6. www.who.int/news-room/fact-sheets/detail/adolescent-pregnancy#:~:text=Adolescent%20mothers%20aged%2010%E2%80%9319,women%20aged%2020%E2%80%9324%20years.&text=Additionally%2C%20some%203.9%20million%20unsafe,morbidity%20and%20lasting%20health%20problems.
7. Nour N. M. (2009). Child marriage: a silent health and human rights issue. Reviews in obstetrics & gynecology, 2(1), 51–56.
8. Burgess RA, Jeffery M, Odero SA, Rose-Clarke K, Devakumar D (2022) Overlooked and unaddressed: A narrative review of mental health consequences of child marriages. PLOS Glob Public Health 2(1): e0000131. https://doi.org/10.1371/journal.pgph.0000131
9.  Ibid
10.  Yaya, S., Odusina, E.K. & Bishwajit, G. Prevalence of child marriage and its impact on fertility outcomes in 34 sub-Saharan African countries. BMC Int Health Hum Rights 19, 33 (2019). https://doi.org/10.1186/s12914-019-0219-1
11.  Ibid

Peringatan: Anda tidak dibenarkan menyiar artikel ini di mana-mana laman web atau status Facebook yang lain, tanpa pemberian kredit dan pautan yang tepat lagi berfungsi pada artikel asal di laman theAsianparent Malaysia

Baca juga: Akibat Perkahwinan Bawah Umur, Doktor Dedah Realiti Menyedihkan Dalam Bilik Bersalin

Baca juga: Kerajaan Masih Tiada Cadangan Untuk Haramkan Perkahwinan Bawah Umur, Undang Kritikan Dari Rakyat

Baca juga: Tular imam kahwin budak 11 tahun – Ini 5 keburukan perkahwinan bawah umur yang anda tak tahu