Endometriosis Jejaskan Kesuburan Wanita: Ketahui Punca, Tanda & Cara Mengatasi

Anda tahu apa endometriosis maksud dan adakah ia menjejaskan peluang kehamilan? Jom baca lanjut kisah ini. 

Bertahun-tahun saya berjuang untuk hamil. Malah saya dan suami sudah mencuba segalanya dari rawatan kemandulan, ubat tingkatkan kesuburan, naturopathy, akupuntur, IUI sehinggalah IVF. Semuanya tak berjaya. 

Diakhir lawatan bersama doktor, dia mencadangkan saya melakukan laparoskopi untuk memeriksa penyakit endometriosis. 

Endometriosis maksud

Doktor kemudiannya beritahu, saya ada masalah pada ovari yang memberi kesan terhadap kesuburan dan ketumbuhan itu berjaya dikeluarkan. 

Soalannya sekarang, adakah saya boleh hamil? Hingga tiba bulan berikutnya saya dapat lihat double line pada ujian kehamilan.

Bagi anda yang tidak tahu apa endometriosis maksud, ia  adalah keadaan perubatan di mana tisu endometrium, yang biasanya melapisi lapisan rahim dan menumpahkan semasa haid, tumbuh di luar rahim.

Tisu endometriosis boleh ditemui di kawasan pelvis, seperti ovari, tiub fallopio, ligamen yang menyokong rahim, dan organ pelvis yang lain.

Semasa kitaran haid, tisu endometriosis di luar rahim juga akan bertindak balas terhadap hormon yang sama seperti endometrium di dalam rahim, menyebabkan pendarahan dan keradangan.

Walau bagaimanapun, kerana tisu berada di luar rahim, darah dan tisu yang terbentuk tidak mempunyai saluran keluar semula jadi, yang membawa kepada pembentukan tisu parut, sista, dan sakit pelvis.

Endometriosis maksud adalah penyakit yang biasa dialami golongan wanita peringkat umur 30 dan 45 tahun. 

Endometriosis maksud bukanlah kanser di mana sebahagian lapisan tisu dalam rahim dijumpai di bahagian lain dalam badan seperti bahagian pelvis iaitu pundi, usus dan organ reproduktif.

Namun, penyakit endometriosis maksud kerap ditemui di bahagian ovari dan otot ligamen posterior yang menyokong uterus. 

Bagi wanita yang cuba hamil, endometriosis maksud boleh menjejaskan kesuburan terutama jika ia terdapat pada ovari atau tiub follopian. 

Punca endometriosis

Punca sebenar penyakit endometriosis masih belum difahami sepenuhnya, tetapi terdapat beberapa teori yang dicadangkan oleh pakar tentang punca penyakit endometriosis. 

Beberapa faktor yang dianggap mempengaruhi perkembangan penyakit endometriosis termasuklah:

• Regurgitasi haid: Salah satu teori yang paling biasa ialah regurgitasi, iaitu aliran balik darah haid melalui tiub fallopio ke dalam rongga pelvis. Tisu endometrium yang dibawa oleh darah ini kemudiannya boleh melekat dan berkembang di bahagian lain pelvis.
• Faktor genetik: Terdapat bukti bahawa faktor genetik memainkan peranan dalam kemungkinan mengembangkan endometriosis. Sekiranya seorang wanita mempunyai sejarah keluarga dengan keadaan ini, risikonya lebih tinggi.
• Faktor hormon: Hormon estrogen dipercayai memainkan peranan penting dalam perkembangan endometriosis. Keadaan ini selalunya lebih teruk semasa pengeluaran estrogen puncak, seperti semasa kitaran haid dan semasa kehamilan.
• Keradangan: Keradangan kronik juga dikaitkan dengan endometriosis. Keradangan boleh menjejaskan persekitaran pelvis dan menyebabkan tisu endometriosis tumbuh di luar rahim.
• Faktor persekitaran: Sesetengah penyelidikan mencadangkan bahawa faktor persekitaran tertentu, seperti pendedahan kepada bahan kimia tertentu, juga boleh menyumbang kepada perkembangan endometriosis.

Walaupun faktor di atas dipercayai memainkan peranan dalam endometriosis, adalah penting untuk diingat bahawa punca sebenar keadaan ini masih belum diketahui dengan pasti.

Penyakit endometriosis boleh menjejaskan setiap wanita secara berbeza, dan mungkin terdapat beberapa faktor yang berinteraksi bersama untuk menyebabkan keadaan ini berlaku. 

Simptom endometriosis

Endometriosis boleh menyebabkan pelbagai gejala dan keterukan berbeza-beza bagi setiap wanita. Sesetengahnya mungkin mengalami simptom endometriosis ringan, sementara yang lain mungkin mengalami gejala yang lebih teruk.

Berikut beberapa simptom endometriosis sebagai panduan anda:

• Sakit pelvis: Sakit pelvis adalah simptom endometriosis yang paling biasa terjadi. Kesakitan ini biasanya berlaku sebelum dan semasa haid, tetapi juga boleh berlaku sepanjang kitaran haid. Kesakitan boleh menjadi kejang, kusam, atau tajam.
• Sakit semasa persetubuhan: Sakit semasa atau selepas persetubuhan, dikenali sebagai dispareunia, adalah satu lagi gejala yang sering dikaitkan dengan endometriosis.
• Pendarahan haid yang banyak: Wanita dengan simptom endometriosis mungkin mengalami pendarahan haid yang lebih berat daripada biasa, yang boleh menyebabkan anemia dan keletihan.
• Sakit semasa membuang air besar atau membuang air kecil: Simptom endometriosis yang terletak berhampiran usus atau pundi kencing boleh menyebabkan pergerakan usus atau kencing yang menyakitkan semasa haid.
• Sakit ovulasi: Sesetengah wanita dengan penyakit endometriosis mungkin mengalami kesakitan semasa ovulasi.
• Kemandulan: Simptom endometriosis boleh menyebabkan masalah kesuburan kerana tisu endometriosis menghalang tiub fallopio atau merosakkan telur.
• Keletihan dan ketidakselesaan umum: Sesetengah wanita mungkin berasa letih dan secara amnya tidak selesa, terutamanya semasa dan selepas haid.

Kesan dan risiko endometriosis

Endometriosis boleh menimbulkan beberapa risiko dan kesan negatif terhadap kesihatan dan kualiti hidup penghidap. Berikut adalah beberapa risiko dan komplikasi yang berkaitan dengan endometriosis:

• Sakit dan ketidakselesaan: Sakit pelvis yang teruk dan ketidakselesaan adalah simptom utama endometriosis. Sakit ini boleh berlaku sebelum, semasa, dan selepas haid, serta semasa persetubuhan dan buang air besar atau kencing.
• Sista ovari: Dalam sesetengah kes, endometriosis boleh menyebabkan pembentukan sista ovari, yang dipanggil sista endometrioma. Sista ini boleh menyebabkan sakit pelvis dan menjejaskan fungsi ovari.
• Tisu parut dan penyumbatan: Tisu endometriosis yang tumbuh di luar rahim boleh menyebabkan tisu parut terbentuk. Jika tisu parut ini terbentuk di sekeliling organ pembiakan atau tiub fallopio, ia boleh menyebabkan masalah tersumbat dan kesuburan.
• Masalah penghadaman dan kencing: Endometriosis yang merebak ke organ pelvis seperti usus atau pundi kencing boleh menyebabkan gejala gastrousus seperti cirit-birit, sembelit, atau pergerakan usus atau kencing yang menyakitkan.
• Kesan psikologi: Sakit kronik dan masalah kesuburan yang berkaitan dengan endometriosis boleh membawa kepada kesan psikologi seperti tekanan, kemurungan, kebimbangan dan gangguan tidur.
• Gangguan reproduktif: Selain masalah kesuburan, endometriosis juga boleh meningkatkan risiko kehamilan ektopik (kehamilan di luar rahim) dan komplikasi semasa kehamilan.

Penyakit endometriosis menjejaskan kesuburan wanita

Jika endometriosis muncul pada satu atau kedua-dua ovari, ia boleh menjejaskan kualiti telur sekaligus mencegah kehamilan.

Ketika di lapisan tiub follopian, ia dapat menghentikan telur dari berenang ke rahim di mana ia akan disenyawakan. 

Pakar perubatan juga menunjukkan endometriosis boleh merosakkan sperma lelaki setelah dibebaskan dalam tubuh wanita. 

Walaupun alasan ini tidak diketahui secara jelas, namun endometriosis menyebabkan keradangan dalam tubuh dan menjejaskan sperma dan juga telur.

Penyakit cyst endometriosis 

Dianggarkan bahawa terdapat 10 hingga 15 peratus wanita mengalami penyakit ini saban tahun.

Malangnya kebanyakan wanita tidak mendapat diagnosis awal berkaitan penyakit mereka dan hanya mengetahui apabila penyakit berada pada tahap kronik sehingga memberi kesan terhadap mutu dan kualiti hidup mereka.

Penyakit cyst endometriosis merupakan keadaan terjadinya pergumpalan tisu di dalam ovari sama ada satu atau kedua-duanya bahagian yang dipanggil juga sebagai endometrioma.

Tisu ini kebiasaannya tumbuh sekecil dua inci dan boleh membesar kira-kira 8 inci. Justeru, adalah penting untuk mendapatkan rawatan iaitu sama ada melalui ubatan atau pembedahan untuk membuang cyst bergantung kepada keadaan pesakit.

Pantang larang pesakit endometriosis

Ada beberapa pantang larang pesakit endometriosis yang dapat membantu mengurangkan gejala dan melindungi kesihatan pelvis.

Berikut adalah beberapa pantang larang dan cadangan  untuk penghidap penyakit endometriosis:

• Elakkan makanan pro-radang: Sesetengah makanan boleh menyebabkan keradangan dalam badan dan memburukkan tanda endometriosis. Elakkan makanan seperti makanan yang diproses, makanan yang tinggi kandungan gula dan garam, makanan berlemak tepu, dan makanan yang diproses yang mengandungi bahan kimia tambahan.
• Kurangkan pengambilan kafein dan alkohol: Kafein dan alkohol boleh meningkatkan keradangan dan boleh menjejaskan keseimbangan hormon. Mengurangkan pengambilan kafein dan alkohol boleh membantu mengurangkan gejala endometriosis.
• Elakkan menggunakan tampon: Menggunakan tampon boleh menyebabkan bengkak dan keradangan bagi sesetengah wanita dengan endometriosis. Sebaliknya, gunakan pad atau produk haid lain yang lebih selesa.

Pantang larang pesakit endometriosis boleh berbeza bagi setiap individu, bergantung pada keterukan simptom endometriosis dan keadaan kesihatan.

Sentiasa merujuk doktor atau profesional kesihatan anda untuk mengetahui cadangan dan pantang larang yang sesuai dengan keadaan anda.

Makanan yang perlu dielakkan

Setiap kali anda mengamalkan diet yang sihat, ia boleh membantu mengurangkan kesakitan dan keradangan yang disebabkan oleh endometriosis.

Sebabnya, gaya hidup yang tidak sihat boleh meningkatkan risiko dan menjejaskan perkembangan keadaan ini.

Terdapat 5 jenis makanan berpantang endometriosis yang perlu anda elakkan jika ingin mengelakkan risiko endometriosis.

1. Makanan yang mengandungi lemak trans

Salah satu pantang larang endometriosis adalah dengan mengelakkan makanan yang mengandungi lemak trans.

Makanan jenis ini jika diambil secara berlebihan boleh menimbulkan beberapa risiko penyakit, seperti meningkatkan kolesterol jahat, diabetes, dan keradangan.

Menurut kajian yang diterbitkan oleh Human Reproduction pada 2010, mendapati kadar diagnosis endometriosis lebih tinggi pada wanita yang makan makanan yang mengandungi banyak lemak trans.

Lemak trans terdapat dalam makanan bergoreng, makanan ringan, makanan bakar dan makanan segera.

2. Daging merah berlemak

Makan daging merah berlemak sebenarnya boleh meningkatkan risiko penyakit tertentu, termasuk endometriosis.

Dalam kajian yang diterbitkan oleh Gynecology Polska, terdapat peningkatan risiko mendapat penyakit endometriosis pada wanita yang makan daging merah secara berlebihan.

3. Makanan yang mengandungi gluten

Salah satu makanan yang wanita endometriosis perlu elakkan adalah makanan yang mengandungi gluten.

Beberapa makanan yang mengandungi gluten tinggi adalahseperti: roti, pasta, gandum, bijirin, kek (biskut dan pastri). Adalah lebih baik untuk mengelakkannya daripada mengambil makanan gluten untuk mengurangkan kesakitan akibat endometriosis.

4. Makanan tinggi FODMAP

FODMAP bermaksud sejenis karbohidrat, seperti oligosakarida, disakarida, monosakarida dan poliol yang boleh diakses atau oligosakarida, disakarida, monosakarida dan poliol. Karbohidrat jenis ini merupakan karbohidrat yang sukar diserap oleh usus kecil sehingga menyebabkan masalah penghadaman.

Satu kajian yang diterbitkan dalam The Australian and New Zealand Journal of Obstetrics and Gynecology (ANZJOG) mendapati bahawa wanita yang mengalami sindrom irritable bowel dan endometriosis kurang berjaya selepas mengikuti diet FODMAP.

5. Makanan yang mengandungi estrogen tinggi

Wanita yang menghidap penyakit endometriosis dinasihatkan untuk mengelakkan makan makanan yang mengandungi estrogen tinggi, seperti soya (tauhu dan tempe).

Sebabnya, endometriosis adalah satu keadaan di mana tahap estrogen dalam tubuh wanita adalah berlebihan.

Rawatan endometriosis 

Malangnya, penyakit endometriosis maksud ini tidak dapat disembuhkan tapi ia boleh dirawat dengan baik. Biasanya doktor akan mencuba beberapa prosedur sebelum pesakit menjalani pembedahan. 

• Ubat tahan sakit – Tanda endometriosis paling jelas adalah sakit sebelum dan selepas haid. Doktor boleh mengesyorkan ubat biasa seperti paracetamol atau ibuprofen. 
• Terapi hormon – Semasa haid, hormon ada naik dan ada turun. Ini menyebabkan tisu endometrium di luar rahim menebal dan berdarah. Oleh itu, ubat hormon dapat melambatkan proses penebalan ini sehingga mengurangkan rasa sakit. 

Pembedahan endometriosis 

Melibatkan penghapusan ketumbuhan endometrium dan melindungi ovari serta rahim anda. Ia biasanya dilakukan melalui laparoskopi. 

Ketika ketumbuhan dikeluarkan, kualiti telur bertambah baik dan ini meningkatkan peluang wanita untuk hamil. 

Sekiranya doktor mengizinkan, anda boleh cuba hamil selepas dua minggu pembedahan. 

Namun, jika selepas pembedahan masih tiada tanda-tanda hamil anda boleh melakukan prosedur lain seperti pembekuan telur, Intrauterine Insemination (IUI), IVF atau ubat kesuburan. 

Cyst dalam rahim

Cyst maksud adalah kantung cecair yang tidak normal yang boleh terbentuk di mana-mana di dalam badan. Jika tidak dirawat, sista benigna boleh membawa kepada pelbagai komplikasi serius, termasuk keracunan darah.

Secara umumnya, seperti polyps, cyst dalam rahim juga boleh terjadi kepada sesiapa sahaja tidak kira lelaki atau wanita.

Kita biasa mendengar kehadiran cyst dalam rahim, namun sebenarnya cyst boleh terjadi di mana-mana bahagian tubuh badan kita termasuk di permukaan kulit.

Cyst boleh menjadi ketumbuhan yang paling menyakitkan dan boleh di diagnosis sebagai malignan (berbahaya). Oleh sebab inilah kita perlu memahami perbezaan diantara polyps dan cyst.

• Cyst boleh terjadi pada ovari sebagai kantung-kantung yang terdiri daripada pepejal atau dipenuhi dengan cecair daripada sistem pembiakan wanita. Cyst yang bersaiz kecil biasanya menghasilkan kesakitan yang tidak berapa kuat tetapi cyst yang bersaiz lebih besar boleh menyebabkan pesakit mengalami kesakitan yang teruk.
• Tidak seperti polyps dan fibroid, ovarian cyst tidak menyebabkan pendarahan yang melampau ketika haid.
• Selain daripada kanser, bahaya lain yang menanti adalah apabila cyst tersebut pecah dan menyebabkan kandungannya terbebas dan memasuki rongga-rongga badan yang lain dan boleh menyebabkan keracunan darah atau kehadiran penyakit-penyakit lain.
• Cyst ovari boleh menjadi malignan (berbahaya) dan menyebabkan kanser, tetapi kebanyakan cyst yang wujud adalah benign (tidak berbahaya).

Bila perlu jumpa doktor

Jika anda mengalami simptom endometriosis atau mempunyai kebimbangan mengenainya, adalah penting untuk berjumpa doktor untuk penilaian dan diagnosis yang betul. Anda perlu berjumpa doktor endometriosis atau pakar sakit puan.

Berikut adalah beberapa situasi di mana anda mungkin perlu berjumpa doktor endometriosis:

• Gejala endometriosis: Jika anda mengalami simptom seperti sakit haid yang teruk, sakit semasa persetubuhan, kembung perut, ketidaksuburan, atau masalah usus atau pundi kencing yang berkaitan dengan haid anda, anda harus berjumpa doktor.
• Kerosakan: Endometriosis boleh menyebabkan kerosakan pada organ dalam pelvis, seperti pembentukan sista (endometrioma) pada ovari atau parut pada rahim dan organ sekeliling. Jika anda mengalami komplikasi sebegini, anda perlu berjumpa doktor secepat mungkin untuk penilaian dan rawatan lanjut.
• Kemandulan: Endometriosis boleh menyebabkan kesukaran untuk hamil pada sesetengah wanita. Jika anda dan pasangan anda telah mencuba untuk hamil tetapi telah lama tidak berjaya, berjumpa doktor endometriosis untuk penilaian dan rejimen rawatan yang sesuai adalah penting.
• Kualiti hidup terjejas: Jika endometriosis menyebabkan masalah serius dalam kehidupan harian anda atau menjejaskan kualiti hidup anda secara keseluruhan, berjumpa doktor untuk mendapatkan bantuan dan rawatan yang sesuai.
• Sejarah keluarga: Jika seseorang dalam keluarga anda menghidap endometriosis, terutamanya ibu atau saudara perempuan, anda mungkin mempunyai risiko yang lebih tinggi untuk mendapat penyakit tersebut. Dalam kes ini, adalah bijak untuk berjumpa doktor untuk penilaian dan pemantauan berdasarkan risiko anda.

Semoga bermanfaat!

Peringatan: Anda tidak dibenarkan menyiar artikel ini di mana-mana laman web atau status Facebook yang lain, tanpa pemberian kredit dan pautan yang tepat lagi berfungsi pada artikel asal di laman theAsianparent Malaysia

Baca juga: Pengalaman Mengandung Luar Rahim Amat Menyakitkan, Ini Info Penting Ibu Perlu Tahu!

Baca juga: Jangan Tangisi Jika Ada Endometriosis, Anda Juga Berpeluang Hamil Dengan 3 Cara Ini

Baca juga: Kenali Ubat Duphaston Bantu Wanita Hamil Dengan Endometriosis Yang Menjejaskan Kandungan