Penyakit G6PD Pada Anak: Kenali Apa Itu G6PD, Punca Penyakit G6PD & Pantang Larang G6PD

G6PD maksud adalah kekurangan glukosa-6-fosfat dehidrogenase (G6PD) iaitu gangguan genetik yang menjejaskan sel darah merah. Adalah penting untuk memahami keadaan ini pada kanak-kanak, kerana ia boleh memberi kesan kepada kesihatan dan kesejahteraan mereka.

Dalam artikel ini, kami kongsikan panduan lengkap tentang G6PD maksud, pantang larang G6PD, tanda G6PD dan pemakanan anak G6PD.

G6PD Maksud: Apa Itu G6PD?

Anda mungkin pernah mendengar penyakit G6PD, namun tidak ramai yang tahu secara mendalam G6PD maksud.

G6PD maksud adalah Kekurangan enzim G6PD (Glucose-6-phosphate dehydrogenase), iaitu penyakit keturunan yang kebanyakannya menimpa lelaki kerana berkait dengan kromosom X.

Individu yang mengalami kekurangan G6PD tidak memiliki enzim yang dikenali sebagai glucose-6-phosphate dehydrogenase (G6PD).

Pesakit ini akan mengalami anaemia hemolitik, di mana sel darah merah akan rosak kerana kurangnya enzim G6PD untuk melindunginya.

Lebih banyak sel darah rosak daripada yang boleh digantikan oleh badan, menyebabkan penat yang teruk, kekuningan kulit, pening, sakit dada, dan sesak nafas.

Bayi yang mengalami kekurangan enzim G6PD biasanya akan mengalami jaundis untuk jangka masa yang panjang.

Namun, individu dengan penyakit ini boleh hidup dengan normal seperti orang lain, dengan syarat mengelakkan makanan dan ubat-ubatan tertentu yang boleh menyebabkan hemolisis berlebihan.

Jika anda atau ahli keluarga anda mempunyai penyakit G6PD maksud ini, amat penting untuk memahami makanan dan ubat-ubatan yang perlu dielakkan.

Bagaimana Penyakit G6PD Berlaku

Hemolisis berlaku apabila enzim G6PD berkurangan dan tidak dapat mengekalkan kestabilan sel darah merah daripada pecah.

Apabila bayi G6PD terdedah kepada bahan yang mempunyai ciri-ciri pengoksida, ia akan meningkatkan paras molekul oksigen reaktif yang menyebabkan sel darah merah musnah lebih cepat berbanding dari penghasilannya.

Sel darah merah yang berkurang kemudian akan menimbulkan simptom hemolisis dan tanda hemolitik anemia.

Punca Penyakit G6PD 

Selain mengetahui G6PD maksud, adalah penting untuk anda memahami punca ia berlaku.

Punca penyakit G6PD adalah penyakit keturunan. Ia boleh diwarisi, bermakna boleh diturunkan daripada ibu bapa kepada anak.

Anak G6PD biasanya mewarisi penyakit ini daripada salah seorang atau kedua-dua ibu ayahnya.

Pantang Larang Penyakit G6PD: Makanan Yang Perlu Elak

Bagi kanak-kanak yang mengalami kekurangan enzim G6PD, adalah penting untuk mengelakkan makanan yang boleh mencetuskan reaksi hemolitik atau meningkatkan risiko komplikasi.

Berikut adalah beberapa pantang larang penyakit G6PD dari segi pemakanan:

• Kacang: Kacang adalah salah satu makanan yang paling penting untuk dielakkan bagi individu yang mengalami kekurangan enzim G6PD, kerana ia boleh menyebabkan reaksi hemolitik.
• Kacang Tanah: Kacang tanah juga merupakan kacang yang perlu dielakkan, kerana kandungannya boleh mencetuskan tindak balas yang tidak diingini.
• Kacang Merah: Seperti kacang dan kacang tanah, kacang merah juga perlu dielakkan oleh individu yang mengalami kekurangan enzim G6PD.
• Chickpea: Chickpea adalah makanan lain yang tinggi dengan glukosa 6 fosfat dan sebaiknya dielakkan.
• Lentil: Lentil adalah sejenis bijirin yang perlu dielakkan kerana kandungannya juga boleh mencetuskan tindak balas yang tidak diingini.
• Lemon atau Jus Limau: Buah-buahan yang tinggi dengan vitamin C seperti limau atau limau mungkin perlu dielakkan, kerana dos vitamin C yang tinggi boleh meningkatkan risiko hemolisis.
• Jus Delima: Walaupun jus delima adalah sumber antioksidan yang baik, ia juga boleh meningkatkan risiko hemolisis dan harus dielakkan.
• Suplemen Vitamin C Tinggi: Suplemen vitamin C dos yang tinggi perlu dielakkan, kerana ia juga boleh meningkatkan risiko hemolisis.
• Makanan Diproses dengan Bahan Tambahan Tidak Diketahui: Makanan diproses yang mengandungi bahan tambahan yang tidak diketahui keselamatannya perlu dielakkan.
• Ubat-ubatan: Selain daripada makanan, ubat-ubatan tertentu juga perlu dielakkan seperti antimalaria, jenis antibiotik tertentu, dan ubat anti-radang tertentu yang boleh meningkatkan risiko hemolisis.

Adalah penting berunding dengan doktor atau pakar diet untuk mendapatkan nasihat pemakanan, pantang larang penyakit G6PD dan pengurusan ubat bagi anak yang mengalami kekurangan enzim G6PD.

Tanda Anak Mengalami G6PD Deficiency

Kanak-kanak yang mengalami G6PD deficiency tidak menunjukkan sebarang simptom sehinggalah dia terdedah kepada bahan pencetus.

Simptom-simptomnya pula bergantung kepada jenis bahan yang berbahaya itu dan berapa banyak dia terdedah kepadanya.

Dalam kes yang ringan, kanak-kanak itu mungkin tidak menunjukkan sebarang simptom. Dalam kes lebih serius, haemolisis (atau anemia haemolitik) iaitu penghapusan sel darah merah laju, mungkin berlaku.

Berikut beberapa tanda anak mengalami G6PD Deficiency yang boleh ibu perhatikan:

1. Kulit pucat (di kalangan kanak-kanak berkulit gelap, periksa bibir dan lidah untuk melihat kepucatan)
2. Keletihan
3. Sesak nafas
4. Jantung berdegup kencang
5. Jaundis (kulit dan mata menjadi kuning) terutamanya di kalangan bayi baru lahir
6. Air kencing gelap dan berwarna seakan-akan teh.

Jika anak anda menunjukkan tanda G6PD deficiency ini, ibu ayah dinasihat untuk segera membawanya ke unit kecemasan hospital berdekatan bagi mendapatkan rawatan lanjut.

Kacang Parang Untuk Anak G6PD

Kanak-kanak yang kekurangan enzim G6PD perlu mengelakkan kacang parang kerana ia mengandungi sebatian yang boleh mencetuskan tindak balas hemolitik atau peningkatan pecahan sel darah merah.

Sebatian kimia dalam kacang parang tersebut dikenali sebagai favin, yang boleh menyebabkan kerosakan sel darah merah pada individu yang mempunyai masalah G6PD deficiency.

Jika anak G6PD makan kacang parang, sebatian favin ini boleh mencetuskan tindak balas kimia dalam badan yang mengakibatkan pecahan sel darah merah berlebihan.

Ini boleh menyebabkan anemia hemolitik yang serius, di mana sel darah merah dimusnahkan lebih cepat daripada yang boleh digantikan oleh badan.

Oleh itu, adalah penting untuk mengelakkan makanan atau makanan yang mengandungi kacang parang, seperti kacang parang mentah, direbus atau diproses, bagi mengelakkan komplikasi berkaitan dengan tindak balas hemolitik berbahaya.

Hindari Ubat Gegat Pada Anak G6PD

Selain daripada makanan, pantang larang anak G6PD juga adalah ubat gegat.

Ubat gegat mengandungi naphtalene, satu bahan kimia yang dapat menyebabkan hemolisis berlebihan pada bayi. Namun, bayi yang ada G6PD deficiency akan mengalami anaemia hemolitik lebih serius.

Hemolisis dapat terjadi pada bayi dengan kondisi ini bahkan dengan paparan sederhana, seperti memakai pakaian yang terkena sisa ubat gegat.

Sebagai langkah pencegahan yang bijak, hindari penggunaan ubat gegat jika anda memiliki anak di bawah usia 3 tahun di rumah!

Cara Mengesan Penyakit G6PD

Menurut perkongsian Dr Zubaidi, kekurangan G6PD dikesan melalui satu ujian darah yang mudah. Di Malaysia, ujian darah tali pusat bagi bayi baru lahir termasuk ujian mengesan G6PD.

Sebagai tambahan, ada satu ujian yang boleh mengukur tahap enzim bayi. Ini dipanggil Ujian Kuantitatif G6PD dan boleh didapati di beberapa hospital di Malaysia. Ujian ini akan memberitahu doktor tahap kekurangan G6PD seorang bayi itu.

Jika bayi anda dilahirkan di rumah, bawalah dia ke klinik atau hospital berhampiran yang menawarkan ujian saringan dan pemeriksaan bayi baru lahir.

Kesan Penyakit G6PD Pada Anak

Kesan penyakit G6PD boleh menjejaskan kanak-kanak secara fizikal dan emosi. Antaranya:

• Anemia: Kesan utama kekurangan G6PD adalah anemia hemolitik. Ini bermakna sel darah merah rosak lebih cepat daripada yang boleh digantikan oleh badan. Kanak-kanak yang mengalami anemia mungkin berasa letih, kelihatan pucat, dan degupan jantung lebih laju. Ini boleh menjejaskan keupayaan mereka menumpukan perhatian dan mengambil bahagian dalam aktiviti fizikal.
• Penyakit Kuning (Jaundis): Satu lagi kesan biasa ialah jaundis. Ini berlaku apabila terlalu banyak bilirubin (bahan buangan daripada pemecahan sel darah merah) terkumpul di dalam darah, menjadikan kulit dan mata kelihatan kuning.
• Komplikasi Akut: Kadangkala, G6PD deficiency boleh menyebabkan komplikasi serius dan mengancam nyawa, terutamanya jika kanak-kanak terdedah kepada pencetus seperti ubat tertentu atau jangkitan serius. Ini boleh menyebabkan sel darah merah rosak secara tiba-tiba, membawa kepada masalah pernafasan, koma, atau kegagalan organ.
• Kesan Emosi: Selain daripada kesan fizikal, penyakit G6PD juga boleh menjejaskan kesejahteraan emosi kanak-kanak dan keluarga mereka. Kanak-kanak mungkin berasa kecewa atau diketepikan jika mereka terpaksa mengelakkan aktiviti atau makanan tertentu. Keluarga juga mungkin berasa bimbang dan tertekan apabila berhadapan masalah ini.

Rawatan Penyakit G6PD

Adakah G6PD Boleh Sembuh?

Tiada rawatan untuk masalah kekurangan G6PD. Ia adalah masalah sepanjang hayat yang tidak akan hilang apabila seseorang itu meningkat dewasa.

Walau bagaimanapun, kanak-kanak dengan penyakit G6PD ini boleh menjalani kehidupan yang aktif, sihat dan normal selagi mereka mengelakkan bahan-bahan yang boleh mencetuskan simptom-simptom penyakit G6PD.

Kepentingan Nutrisi Dalam Kalangan Pesakit G6PD

Kepentingan nutrisi dalam kalangan pesakit G6PD dapat mengekalkan kesihatan dan kesejahteraan mereka. Berikut adalah beberapa aspek penting mengenai pemakanan untuk pesakit G6PD:

1. Makanan Tinggi Zat Besi: Adalah penting bagi pesakit G6PD mendapatkan sumber zat besi yang mencukupi dalam makanan harian kerana mereka cenderung mengalami kekurangan zat besi akibat pecahan sel darah merah yang lebih cepat. Makanan tinggi zat besi termasuk daging merah, ayam, ikan, sayur-sayuran hijau gelap, dan bijirin yang diperkaya.
2. Makanan Tinggi Folat: Folat adalah nutrien penting bagi membantu pembentukan sel darah merah yang baru. Pesakit G6PD mungkin memerlukan lebih banyak folat kerana kemungkinan besar kehilangan sel darah merah. Sumber folat termasuk sayur-sayuran hijau, bijirin yang diperkaya dan buah-buahan.
3. Makanan Tinggi Vitamin C Sederhana: Vitamin C membantu dalam penyerapan zat besi daripada makanan, tetapi jumlah yang berlebihan mungkin tidak baik untuk pesakit G6PD kerana ia boleh meningkatkan risiko hemolisis. Oleh itu, adalah penting untuk mengambil vitamin C secara sederhana melalui makanan seperti buah-buahan dan sayur-sayuran segar, dan mengelakkan suplemen dos tinggi.
4. Makanan Tinggi Antioksidan: Antioksidan dapat melindungi sel darah daripada kerosakan disebabkan oleh radikal bebas. Makanan tinggi antioksidan seperti beri, sayur-sayuran berwarna-warni dan bijirin.
5. Mengelakkan Makanan dan Ubat Yang Meningkatkan Risiko Hemolisis: Adalah penting untuk mengelakkan makanan dan ubat tertentu yang boleh meningkatkan risiko hemolisis berlebihan, seperti kekacang, kacang tanah, ubat tertentu dan bahan kimia tertentu.
6. Pemantauan Kesihatan Berterusan: Pesakit G6PD perlu dipantau secara berkala oleh doktor untuk memastikan diet mereka memenuhi keperluan pemakanan dan mengelakkan komplikasi akibat kekurangan nutrien atau komplikasi hemolitik.

Cara Mengelakkan Masalah G6PD

#1. Elakkan Bahan Pencetus

Cara yang terbaik untuk menjaga anak yang mengalami kekurangan G6PD ialah dengan melindungi anak daripada bahan pencetus.

Pastikan mereka tidak terdedah kepada pencetus dalam makanan, minuman dan ubatnya. Ketahui makanan dan ubat yang mengandungi bahan oksidatif.

#2. Buat Senarai Pencetus Dan Periksa Label Makanan

Simpan senarai pencetus di tempat yang mudah dicari. Buatlah beberapa salinan; satu untuk dibawa ke mana-mana, satu di tempat tetap di rumah anda, dan beberapa salinan untuk diberi kepada orang lain apabila perlu.

Sentiasa periksa label makanan, minuman dan ubat dan semak dengan senarai ini.

#3. Pastikan Orang Sekeliling Tahu

Pastikan saudara-mara, penjaga dan doktor tahu bahawa anak mengalami G6PD agar mereka lebih berhati-hati dengan keadaan si manja.

Maklumkan semua orang yang akan menjaga, memberi makan dan merawat anak anda mengenai kekurangan G6PD. Berikan mereka senarai bahan berosidatif untuk dielakkan.

Beritahu mereka tentang tanda penyakit G6PD yang harus diperhatikan. Ajar mereka untuk lebih tegas dalam mengelakkan anak terdedah kepada pencetus simptom.

#4. Segera Beri Rawatan Jika Anak Jatuh Sakit

Jangan abaikan jangkitan dan demam yang berterusan. Jika anda sakit, bawa mereka segera berjumpa pakar kanak-kanak.

Selain itu, bawa anak berjumpa pakar kanak-kanak untuk pemeriksaan kerap bagi memastikan mereka sihat dan bebas daripada jangkitan.

Doktor akan memantau tahap sel darah merah dan akan mempertimbangkan suplemen seperti zat besi dan asid folik. Pakar kanak-kanak juga boleh memberi anda lebih maklumat mengenai penjagaan anak G6PD ini.

#5. Terangkan Penyakit G6PD Pada Anak

Apabila anak semakin membesar, beritahu tentang penyakit G6PD yang dihadapinya. Terangkan apakah itu G6PD seringkas dan selembut yang boleh.

Biarkan dia tahu bahawa dia boleh jadi seperti kawan-kawannya selagi dia menjaga dan mengelakkan makanan, minuman ubat dan bahan-bahan yang boleh membuatnya sakit.

Semoga artikel ini bermanfaat.

Peringatan: Anda tidak dibenarkan menyiar artikel ini di mana-mana laman web atau status Facebook yang lain, tanpa pemberian kredit dan pautan yang tepat lagi berfungsi pada artikel asal di laman theAsianparent Malaysia

Baca juga: Jangan Sembarangan Suap Anak Orang, Ada Yang Tak Boleh Makan Kacang Parang Kerana Penyakit G6PD!

Baca juga: Pemeriksaan Bayi Baru Lahir (Newborn Screening): Kepentingan, Jenis Ujian & Prosedur Saringan

Baca juga:  Petua Hilangkan Kuning Bayi Baru Lahir Yang Efektif, Cepat & Terbukti Berkesan