Kitaran haid adalah proses yang luar biasa dan rumit yang berlaku dalam badan kebanyakan wanita dalam usia reproduktif.
Kitaran menstruasi semula jadi ini melibatkan interaksi hormon, perubahan fisiologi, dan mekanisme rumit yang menyediakan tubuh untuk kehamilan yang berpotensi.
Sepanjang kitaran haid, tubuh mengalami beberapa siri transformasi, yang boleh memberi kesan mendalam pada pelbagai aspek kesihatan dan kesejahteraan wanita.
Fasa kitaran haid
- Haid (Hari 1-5): Kitaran bermula dengan haid, di mana lapisan rahim, yang dikenali sebagai endometrium, menumpahkan bersama darah melalui faraj. Ini menandakan permulaan kitaran baharu.
- Fasa Folikular (Hari 1-13): Semasa fasa ini, badan bersedia untuk melepaskan telur dari ovari. Hormon seperti hormon perangsang folikel (FSH) dan hormon luteinizing (LH) memainkan peranan penting dalam merangsang pertumbuhan folikel ovari yang mengandungi telur yang tidak matang.
- Ovulasi (Hari 14): Fasa paling kritikal dalam kitaran haid, ovulasi, melibatkan pembebasan telur matang dari salah satu ovari. Ia adalah waktu subur wanita dan boleh hamil jika terdapat sperma.
- Fasa Luteal (Hari 15-28): Selepas ovulasi, folikel ovari yang pecah berubah menjadi kelenjar endokrin sementara yang dipanggil corpus luteum. Struktur ini menghasilkan progesteron, yang membantu menebal endometrium, menyediakannya untuk kehamilan.
Hormon yang terlibat dalam kitaran haid normal
Sepanjang kitaran haid yang normal, hormon bertindak sebagai konduktor simfoni yang rumit, mengatur peristiwa dan perubahan dalam badan. Hormon utama yang terlibat ialah:
- Estrogen: Dihasilkan terutamanya oleh folikel yang sedang berkembang dalam ovari, tahap estrogen meningkat semasa fasa folikel, menggalakkan penebalan lapisan endometrium. Ia juga mencetuskan pembebasan LH, yang membawa kepada ovulasi.
- Progesteron: Dihasilkan oleh korpus luteum selepas ovulasi, progesteron mengekalkan lapisan endometrium, menjadikannya kondusif untuk implantasi sekiranya berlaku persenyawaan.
- FSH (Follicle-Stimulating Hormone) dan LH (Luteinizing Hormone): Dikeluarkan oleh kelenjar pituitari, FSH merangsang pertumbuhan folikel ovari, manakala LH mencetuskan pematangan terakhir dan pembebasan telur semasa ovulasi.
Kitaran haid normal berapa hari
Kitaran haid yang normal biasa berlangsung purata 21 hingga 35 hari. Bagi kebanyakan wanita, kitaran haid berlaku setiap 28 hingga 30 hari.
Walau bagaimanapun, ini boleh berbeza dari wanita ke wanita dan bahkan dari bulan ke bulan pada wanita yang sama.
Kesan kitaran haid wanita
Kitaran haid yang normal atau menstrual cycle boleh mempengaruhi pelbagai aspek tubuh wanita, dan kesan ini boleh berbeza-beza bagi setiap orang.
Berikut adalah beberapa kesan kitaran haid yang ketara:
#1. Kitaran menstruasi dan turun naik berat badan
Bagi kebanyakan wanita, kitaran haid adalah kejadian bulanan yang membawa pelbagai perubahan fizikal dan emosi.
Satu aspek biasa yang mungkin diperhatikan oleh sesetengah wanita pada masa ini ialah turun naik berat badan. Walaupun tidak semua wanita mengalaminya, adalah penting untuk memahami bagaimana kitaran haid boleh memberi kesan kepada berat badan dan mengapa perubahan ini berlaku.
Berikut beberapa punca turun naik berat ketika kitaran haid:
-
Pengekalan air: Peralihan hormon, terutamanya peningkatan progesteron, boleh menyebabkan pengekalan cecair dalam badan. Ini boleh mengakibatkan penambahan berat badan sementara dan perasaan kembung. Pengekalan air biasanya berlaku dalam seminggu sebelum haid dan cenderung berkurangan sebaik sahaja haid bermula.
-
Mengidam dan tabiat makan: Sesetengah wanita mungkin mengalami peningkatan selera makan atau keinginan khusus, terutamanya untuk makanan bergula atau masin, semasa fasa prahaid. Mengalah kepada keinginan ini boleh menyebabkan makan berlebihan dan menyumbang kepada penambahan berat badan sementara.
-
Penggunaan tenaga: Kitaran haid boleh memberi kesan kepada tahap tenaga dan aktiviti fizikal. Sesetengah wanita mungkin berasa lebih penat atau mengalami perubahan dalam rutin senaman mereka semasa fasa tertentu kitaran mereka. Aktiviti fizikal yang berkurangan boleh menjejaskan kalori dan menyumbang kepada perubahan berat badan yang sedikit.
Bagi mengatasi masalah ini, anda boleh cuba beberapa cara berikut:
- Kekal Terhidrat: Minum banyak air sebenarnya boleh membantu mengurangkan pengekalan air dan kembung perut semasa kitaran haid.
- Makan Secara Berhati-hati: Berhati-hati terhadap keinginan dan cuba membuat pilihan makanan yang lebih sihat semasa fasa prahaid. Pilih snek yang berkhasiat dan elakkan pengambilan makanan bergula atau masin secara berlebihan.
- Senaman yang kerap: Aktiviti fizikal yang kerap boleh membantu menguruskan turun naik berat badan dan meningkatkan mood dan tahap tenaga semasa kitaran haid.
- Uruskan Tekanan: Tekanan boleh memburukkan lagi gejala PMS dan emosi. Melibatkan diri dalam teknik relaksasi atau aktiviti mengurangkan tekanan boleh memberi manfaat.
#2. Kitaran haid dan kelembutan payudara
Perubahan hormon yang berlaku semasa kitaran haid yang normal boleh menjejaskan tisu payudara. Estrogen dan progesteron merangsang pertumbuhan saluran susu dan pengembangan tisu payudara.
Ini boleh menyebabkan pembesaran dan kelembutan payudara sementara, terutamanya semasa separuh kedua kitaran haid, yang dikenali sebagai fasa luteal.
Walaupun kelembutan payudara semasa kitaran haid adalah kejadian biasa dan sementara, ia boleh mengganggu sesetengah wanita. Berikut ialah beberapa petua untuk menguruskan kelembutan payudara pada masa ini:
- Bra Sokongan: Memakai bra yang dipasang dengan baik dan menyokong boleh membantu mengurangkan ketidakselesaan payudara semasa kitaran haid. Bra sukan atau coli dengan sokongan tambahan mungkin memberikan kelegaan.
- Terapi Haba: Sapukan kompres hangat atau mandi air suam boleh membantu meredakan sakit payudara.
- Ubat untuk hilangkan sakit payudara: Penghilang sakit yang dijual di kaunter seperti ibuprofen atau acetaminophen boleh memberikan kelegaan daripada kelembutan payudara. Walau bagaimanapun, adalah penting untuk mengikuti dos yang disyorkan dan berunding dengan profesional penjagaan kesihatan jika perlu.
- Mengehadkan Kafein: Sesetengah wanita mendapati bahawa mengurangkan pengambilan kafein boleh membantu mengurangkan kelembutan payudara.
#3. Kitaran haid dan corak tidur
Tahap estrogen dan progesteron berubah sepanjang kitaran, menjejaskan pelbagai aspek kesihatan wanita, termasuk tidur.
Kitaran haid boleh mempengaruhi corak tidur dalam beberapa cara iaitu:
- Fasa Prahaid (PMS): Pada hari-hari menjelang haid, sesetengah wanita mungkin mengalami sindrom prahaid (PMS). Gejala PMS boleh termasuk perubahan mood, kebimbangan, dan kerengsaan, yang boleh mengganggu tidur dan menjadikannya sukar untuk tidur atau terus tidur.
- Gangguan Tidur: Turun naik hormon semasa kitaran haid boleh menyebabkan gangguan tidur, seperti insomnia atau tidur yang terpecah-pecah. Perubahan dalam tahap estrogen dan progesteron boleh menjejaskan neurotransmitter dan peraturan suhu badan, yang berpotensi menjejaskan kualiti tidur.
- Seni Bina Tidur: Penyelidikan mencadangkan bahawa perubahan hormon semasa kitaran haid boleh mempengaruhi seni bina tidur, yang merujuk kepada peringkat tidur yang berbeza (cth., tidur REM dan bukan REM). Sesetengah kajian mendapati bahawa wanita mungkin mengalami perubahan dalam peringkat tidur semasa fasa tertentu kitaran.
- Sindrom Kaki Resah (RLS): Sesetengah wanita mungkin mengalami sindrom kaki resah (RLS) semasa kitaran haid. RLS dicirikan oleh dorongan yang tidak dapat ditahan untuk menggerakkan kaki, selalunya disertai dengan sensasi yang tidak selesa. RLS boleh mengganggu tidur dan menyebabkan kurang tidur.
- Gangguan Pernafasan Berkaitan Tidur: Perubahan hormon semasa kitaran haid boleh memburukkan lagi gangguan pernafasan yang berkaitan dengan tidur, seperti apnea tidur. Keadaan ini melibatkan gangguan pernafasan semasa tidur dan boleh mengakibatkan rasa mengantuk dan keletihan pada waktu siang.
Walaupun kitaran haid boleh memberi kesan kepada corak tidur, terdapat strategi untuk menggalakkan tidur yang lebih baik pada masa ini:
- Kebersihan Tidur: Utamakan amalan kebersihan tidur yang baik, seperti mengekalkan jadual tidur yang konsisten, mencipta rutin waktu tidur yang santai, dan memastikan persekitaran tidur selesa dan kondusif untuk berehat.
- Pengurusan Tekanan: Uruskan tekanan melalui teknik relaksasi seperti pernafasan dalam, meditasi atau yoga. Mengurangkan tekanan boleh membantu mengurangkan gangguan tidur yang berkaitan dengan PMS.
- Hadkan Kafein dan Alkohol: Kurangkan pengambilan kafein dan alkohol, terutamanya pada waktu petang, kerana ia boleh mengganggu tidur.
#4. Kitaran menstrual dan jerawat
Jerawat adalah keadaan kulit yang berlaku apabila folikel rambut tersumbat dengan minyak dan sel kulit mati, yang membawa kepada pembentukan jerawat, bintik hitam, atau bintik putih.
Ketidakseimbangan hormon, khususnya peningkatan androgen (hormon lelaki), boleh mencetuskan pengeluaran minyak berlebihan, yang membawa kepada perkembangan jerawat.
Jerawat boleh dipengaruhi oleh perubahan hormon semasa kitaran haid, dengan sesetengah wanita mengalami jerawat semasa fasa tertentu:
- Fasa Prahaid (PMS): Pada hari-hari menjelang haid, sesetengah wanita mungkin mengalami sindrom prahaid (PMS). Gejala PMS boleh termasuk perubahan mood, kerengsaan, dan perubahan dalam tahap hormon, yang boleh menyumbang kepada kemunculan jerawat.
- Semasa haid: Semasa haid, paras hormon terutamanya progesteron berubah-ubah. Perubahan hormon ini boleh menyebabkan peningkatan pengeluaran minyak dan boleh mencetuskan atau memburukkan jerawat pada sesetengah wanita.
- Selepas haid: Selepas haid, tahap hormon cenderung stabil, dan jerawat mungkin mula bertambah baik bagi sesetengah wanita.
Walaupun jerawat ketika haid haid adalah kejadian biasa, terdapat beberapa langkah yang boleh diambil oleh wanita untuk mengatasinya:
- Penjagaan wajah yang betul: Ikuti rutin penjagaan kulit yang lembut dan konsisten yang merangkumi pembersihan, pelembapan dan penggunaan produk bukan komedogenik. Elakkan scrub yang keras atau pembersihan berlebihan, kerana ia boleh merengsakan kulit dan memburukkan jerawat.
- Elakkan menyentuh muka: Elakkan daripada menyentuh atau memetik di kawasan yang berjerawat, kerana ini boleh memperkenalkan bakteria dan menyebabkan lebih banyak jerawat.
- Diet: Kekalkan diet seimbang yang kaya dengan buah-buahan, sayur-sayuran, bijirin penuh dan protein tanpa lemak. Sesetengah kajian mencadangkan bahawa faktor pemakanan tertentu, seperti makanan indeks glisemik tinggi atau produk tenusu, mungkin dikaitkan dengan jerawat pada sesetengah individu.
#5. Kitaran dan perubahan emosi
Perubahan emosi semasa menstrual cycle boleh berbeza bagi setiap wanita dan kitaran ke kitaran. Beberapa perubahan emosi biasa yang mungkin dialami wanita termasuk:
- Sindrom Prahaid (PMS): Pada hari-hari menjelang haid, sesetengah wanita mungkin mengalami sindrom prahaid (PMS). PMS boleh menyebabkan emosi seperti perubahan mood, kerengsaan, kebimbangan, kesedihan atau kepekaan yang meningkat.
- Mood Swings: Turun naik hormon semasa kitaran haid boleh membawa kepada perubahan mood, di mana seorang wanita mungkin mengalami perubahan pesat dalam emosi daripada kegembiraan kepada kesedihan atau kekecewaan.
- Kebimbangan dan Ketegangan: Sesetengah wanita mungkin berasa lebih cemas atau tegang semasa fasa tertentu kitaran mereka. Ini mungkin berkaitan dengan perubahan hormon atau tekanan menghadapi gejala PMS.
- Kepekaan Emosi: Perubahan hormon boleh menjadikan sesetengah wanita lebih sensitif dari segi emosi, di mana mereka mungkin lebih terdedah kepada rasa sakit hati atau tertekan oleh situasi yang biasanya tidak memberi kesan kepada mereka.
- Tiada mood: Semasa fasa prahaid atau haid, sesetengah wanita mungkin mengalami penurunan mood, berasa lemah atau lemah.
Walaupun emosi ini bersifat sementara, terdapat beberapa langkah untuk mengurusnya iaitu:
- Sayangi diri: Bersikap baik kepada diri sendiri dan akui bahawa mengalami emosi semasa kitaran haid adalah perkara biasa. Biarkan diri anda merasa tanpa penghakiman.
- Bertenang: Libatkan diri dalam amalan kesedaran, meditasi, atau teknik relaksasi untuk menguruskan tekanan dan menggalakkan keseimbangan emosi.
- Gaya hidup sihat: Kekalkan diet yang seimbang, kekal terhidrasi, dan lakukan aktiviti fizikal yang kerap. Faktor gaya hidup ini boleh memberi kesan positif kepada emosi dan kesejahteraan keseluruhan.
- Sokongan orang terdekat: Dapatkan sokongan daripada rakan, keluarga, atau orang tersayang semasa perubahan emosi. Bercakap dengan seseorang yang anda percayai boleh menghiburkan.
#6. Kitaran menstruasi dan perubahan mood
Perubahan mood adalah perubahan yang cepat dan sengit dalam emosi yang boleh berlaku semasa kitaran haid. Beberapa corak biasa perubahan mood termasuk:
- Sindrom Prahaid (PMS): Pada hari-hari menjelang haid, sesetengah wanita mengalami sindrom prahaid (PMS). PMS boleh menyebabkan perubahan mood, kerengsaan, kebimbangan, kesedihan, atau peningkatan kepekaan terhadap emosi.
- Perubahan Hormon: Sepanjang kitaran haid, hormon berubah-ubah, membawa kepada perubahan mood semasa fasa yang berbeza. Sebagai contoh, tahap estrogen memuncak sekitar ovulasi dan kemudian menurun, manakala progesteron meningkat pada separuh kedua kitaran dan kemudian menurun sebelum haid.
- Kepekaan Emosi: Perubahan hormon boleh menjadikan sesetengah wanita lebih sensitif dari segi emosi, di mana mereka mungkin berasa lebih terjejas oleh situasi atau bertindak balas dengan lebih sengit kepada rangsangan.
- Tiada mood: Semasa fasa prahaid atau haid, sesetengah wanita mungkin mengalami perasaan mood yang rendah, sedih, atau rasa kurang senang.
Walaupun perubahan mood semasa menstrual cycle adalah bahagian normal setiap wanita, terdapat strategi untuk mengurus dan mengatasinya:
- Kesedaran Diri: Menyedari bahawa perubahan mood adalah bahagian semula jadi dalam kitaran haid dan amalkan kesedaran diri. Berhati-hati terhadap emosi boleh membantu menavigasi mereka dengan pemahaman yang lebih baik.
- Penjagaan Diri: Utamakan penjagaan diri dan libatkan diri dalam aktiviti yang menggalakkan kelonggaran dan kesejahteraan, seperti berjalan-jalan, membaca, berlatih hobi, atau meluangkan masa bersama orang tersayang.
- Pengurusan Tekanan: Amalkan teknik pengurusan tekanan seperti pernafasan dalam, meditasi atau yoga untuk mengurangkan perasaan cemas dan ketegangan.
#7. Kesan kitaran menstrual pada libido (seks ketika menstruasi)
Kesan kitaran haid pada libido boleh berbeza dari wanita ke wanita dan juga dari satu kitaran ke yang lain. Beberapa corak biasa termasuk:
- Fasa Folikular (Hari 1-13): Pada separuh pertama kitaran haid, tahap estrogen meningkat, membawa kepada ovulasi. Lonjakan estrogen ini boleh menyumbang kepada peningkatan keinginan seksual bagi sesetengah wanita.
- Ovulasi (Hari 14): Ovulasi ialah kemuncak kesuburan apabila telur dilepaskan daripada ovari. Sesetengah wanita mungkin mengalami libido yang meningkat pada masa ini disebabkan oleh lonjakan dalam estrogen dan testosteron.
- Fasa Luteal (Hari 15-28): Selepas ovulasi, tahap estrogen menurun, manakala tahap progesteron meningkat. Fasa ini boleh menyebabkan penurunan libido bagi sesetengah wanita.
Walau bagaimanapun seks ketika haid adalah haram dalam Islam kerana ia boleh meningkatkan risiko jangkitan penyakit kelamin.
Darah haid mewujudkan persekitaran yang lebih lembap, dan keadaan ini boleh menggalakkan pertumbuhan bakteria atau kulat. Justeru adalah penting untuk berbincang dengan pasangan bagi mengelakkan seks semasa haid atau mencuba cara lain untuk berasmara.
#8. Kesan kitaran menstruasi terhadap selera makan
Kesan kitaran haid atau menstrual cycle terhadap selera makan boleh berbeza bagi setiap wanita. Berikut beberapa fasa yang mungkin dirasai:
- Fasa folikular (Hari 1-13): Pada separuh pertama kitaran haid, tahap estrogen meningkat, membawa kepada ovulasi. Peningkatan estrogen ini boleh menyekat selera makan bagi sesetengah wanita, membuatkan mereka berasa kurang lapar.
- Ovulasi (Hari 14): Ovulasi ialah kemuncak kesuburan apabila telur dilepaskan daripada ovari. Sesetengah wanita mungkin mengalami peningkatan selera makan sekitar masa ini disebabkan oleh perubahan hormon.
- Fasa luteal (Hari 15-28): Selepas ovulasi, tahap estrogen berkurangan, dan tahap progesteron meningkat. Fasa ini boleh menyebabkan peningkatan selera makan dan keinginan makanan, terutamanya untuk makanan manis atau masin.
Semasa fasa luteal, ramai wanita mengidam pelbagai makanan seperti coklat, ais krim atau snek masin. Keinginan ini sering dikaitkan dengan perubahan hormon dan keperluan semula jadi badan untuk lebih banyak tenaga dan nutrien.
Berikut beberapa cara untuk mengatasi rasa mengidam:
- Fahami tubuh: Perhatikan isyarat lapar badan anda dan cuba makan apabila anda benar-benar lapar. Menyuburkan badan anda dengan makanan berkhasiat semasa semua fasa kitaran.
- Snek sihat: Jika anda mengalami peningkatan rasa lapar atau keinginan makanan semasa fasa luteal, pilihlah makanan ringan yang sihat seperti buah-buahan, sayur-sayuran, kacang atau yogurt untuk memuaskan keinginan anda.
- Kekal terhidrat: Kadangkala dahaga boleh disalah anggap sebagai lapar. Pastikan untuk kekal terhidrasi dengan baik sepanjang hari.
Cara kira kitaran haid
Untuk mengira kitaran haid atau menstrual cycle, anda memerlukan maklumat tentang bila haid bermula dan berapa lama kitaran ia berlangsung. Berikut adalah langkah mudah untuk mengira kitaran haid anda:
- Catatkan Tarikh Pertama Haid: Mulakan dari hari pertama haid anda. Ini adalah hari pertama kitaran haid.
- Rekod Tempoh Kitaran: Kira berapa hari dari hari pertama haid hingga hari sebelum haid yang seterusnya bermula. Tempoh kitaran dikira dari hari pertama haid hingga hari sebelum haid seterusnya bermula. Purata kitaran berkisar antara 21 hingga 35 hari, tetapi julat normal boleh berbeza untuk setiap individu.
- Kira Tempoh Haid: Jejaki tempoh haid. Tempoh haid ialah bilangan hari dari hari pertama haid hingga hari terakhir haid.
- Kira Ovulasi (Pilihan): Jika anda berminat untuk mengetahui bila anda mungkin mengalami ovulasi, boleh cuba menggunakan kaedah suhu badan basal atau aplikasi pemantauan kitaran haid. Ovulasi adalah proses melepaskan telur yang biasanya berlaku di sekitar pertengahan kitaran.
- Rekod Maklumat: Catatkan tarikh pertama haid anda dan tempoh kitaran anda dalam kalendar atau aplikasi khusus untuk pemantauan kitaran haid.
Sebaik sahaja anda mempunyai maklumat tentang tarikh pertama haid dan tempoh kitaran, anda boleh menggunakan data ini untuk menganggarkan tarikh haid yang seterusnya.
Anda boleh menganggarkan tarikh anggaran haid seterusnya dengan mengira detik tempoh kitaran dari tarikh pertama haid terakhir anda.
Sebagai contoh, jika kitaran haid purata 28 hari dan tempoh terakhir anda bermula pada 1 Januari, maka tarikh jangkaan haid anda yang seterusnya ialah sekitar 28 Januari. Ini sudah tentu hanya anggaran, dan kitaran sebenar mungkin berbeza dari bulan ke bulan.
Kitaran haid tidak normal
Jika anda mengalami kitaran haid tidak normal, ini mungkin bermakna:
- kitaran haid tidak teratur
- kitaran haid terlalu pendek atau terlalu lama
- mempunyai perubahan luar biasa daripada corak haid biasa anda.
Kitaran haid tidak normal boleh menjadi tanda bahawa terdapat masalah kesihatan atau faktor lain yang mempengaruhi kitaran haid anda.
Beberapa kemungkinan penyebab kitaran haid yang tidak normal termasuk:
- Gangguan hormon: Ketidakseimbangan hormon, seperti estrogen dan progesteron, boleh menyebabkan perubahan dalam kitaran haid.
- Tekanan: Tahap tekanan yang tinggi boleh menjejaskan pengeluaran hormon dalam badan dan menjejaskan kitaran haid.
- Perubahan berat badan: Penurunan berat badan yang drastik atau berat badan berlebihan boleh menyebabkan ketidakseimbangan hormon dan mengganggu kitaran haid.
- Penyakit atau keadaan perubatan: Sesetengah keadaan perubatan, seperti sindrom ovari polikistik (PCOS), gangguan tiroid atau penyakit ginekologi lain, boleh menyebabkan keabnormalan dalam kitaran haid.
- Mengambil ubat: Sesetengah ubat, termasuk kawalan kelahiran hormon atau ubat tertentu, boleh menjejaskan kitaran haid anda.
Adalah penting untuk mendapatkan nasihat daripada doktor sekiranya anda mula berasa risau dengan masalah yang dihadapi.
Semoga artikel ini bermanfaat!
Peringatan: Anda tidak dibenarkan menyiar artikel ini di mana-mana laman web atau status Facebook yang lain, tanpa pemberian kredit dan pautan yang tepat lagi berfungsi pada artikel asal di laman theAsianparent Malaysia
Baca juga: Kitaran Haid Wanita: Tempoh Haid Normal, Fasa Haid & Cara Kira Kitaran Haid
Baca juga: Hukum Bersetubuh Ketika Haid Adalah Haram, Isteri Kena Mandi Wajib Dulu Baru Boleh Bersama!
Baca juga: Masalah Kesuburan Wanita: Punca Sukar Hamil, Tanda Tidak Subur & Rawatan Kesuburan
Ada isu keibubapaan yang buat anda risau? Jom baca artikel atau tanya dan dapat terus jawapan dalam app theAsianparent kami! Download theAsianparent Community di iOS dan Android sekarang!
